W sierpniu 2023 r., w porównaniu do sierpnia 2022 r., w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej trzech rodzajów produktów kredytowych: kredytów mieszkaniowych o (98,6 proc.), kredytów ratalnych o (+49,9 proc.), kredytów gotówkowych (+6,3 proc.). Mniej o (-6,8 proc.) przyznano limitów w kartach kredytowych. W ujęciu wartościowym również banki i SKOK-i przyznały wyższą wartość trzech produktów kredytowych: kredytów mieszkaniowych (+133,7 proc.), kredytów ratalnych (+20,9 proc.), kredytów gotówkowych (+18,2 proc.). Spadła natomiast wartość przyznanych limitów na kartach kredytowych (-0,2 proc.).
W okresie styczeń – sierpień br. w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej kredytów ratalnych o (+55,7 proc.), wydały więcej kart kredytowych (+22,2 proc.) oraz udzieliły więcej o (+6,7 proc.) kredytów gotówkowych. O (-26,0 proc.) spadła liczba udzielonych kredytów mieszkaniowych. W ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały o (+26,7 proc.) wyższą wartość limitów na karcie kredytowej, o (18,3 proc.) udzieliły wyższą wartość kredytów ratalnych oraz o (+12,1 proc.) wyższą wartość kredytów gotówkowych. O (-22,5 proc.) spadła wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych.
Analizując dane zawarte w Newsletterze i wyciągając na ich podstawie stosowne wnioski oraz formułując opinie i komentarze, BIK zawsze bierze pod uwagę dwa ważne aspekty metodyczne.
Po pierwsze, uwzględnia specyfikę udzielania poszczególnych produktów kredytowych: kredyty konsumpcyjne (ratalne i gotówkowe) oraz karty kredytowe są procesowane bardzo szybko od złożenia wniosku przez klienta lub oferty przez bank. Zazwyczaj złożenie wniosku i udzielenie kredytu czy przyznanie limitu zamykają się w tym samym miesiącu. Zatem w przypadku tych produktów, sierpniowa akcja kredytowa jest związana z wnioskami składanymi w większości przypadków w samym sierpniu 2023 r. Natomiast kredyty mieszkaniowe są procesowane dłużej, nawet powyżej miesiąca od złożenia wniosku, w związku z tym, sprzedaż kredytów mieszkaniowych w sierpniu 2023 r. jest efektem wniosków składanych zarówno w samym sierpniu jak i w lipcu 2023 r.
Po drugie, z uwagi na konstrukcję Indeksów Jakości, duże problemy ze spłatą kredytów mogą w pełni zmaterializować się w ich odczytach dopiero po trzech miesiącach od zaprzestania spłaty, ponieważ Indeksy obejmują jedynie opóźnienia powyżej 90 dni, nie pokazują więc wczesnych, 30-dniowych opóźnień.
Sierpień 2023 r. potwierdza dobrą koniunkturę na rynku kredytów gotówkowych
– Sierpniowe dodatnie dynamiki sprzedaży w ujęciu liczbowym (+6,3 proc.) oraz wartościowym (+18,2 proc.) potwierdzają dobrą sytuację na rynku kredytów gotówkowych. Dla pełnej oceny sytuacji należy wziąć pod uwagę, że dynamiki wartości pokazujemy w ujęciu nominalnym. Gdyby jednak posłużyć się ujęciem realnym, oczyszczonym z inflacji, to roczna dynamika wzrostu wartości udzielonych kredytów gotówkowych również jest dodatnia na poziomie ok. +8 proc. Trochę słabiej wygląda sytuacja w ujęciu liczbowym, tu kredyty gotówkowe w sierpniu br. r/r odnotowały niższy wzrost. Jeżeli oceniamy kondycję rynku kredytów gotówkowych po ośmiu miesiącach, to w ujęciu wartościowym wzrost w porównaniu do analogicznego okresu zeszłego roku wynosi +12,1 proc. nominalnie, a w ujęciu liczbowym +6,7 proc.
Analizując rynek kredytów gotówkowych według przedziałów kwotowych udzielanego finansowania, nadal zwracają uwagę kredyty zaciągane na kwotę powyżej 50 tys. zł. W przedziale tym, w okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2023 r. wystąpiły najwyższe dodatnie dynamiki zarówno w ujęciu liczbowym (+15,4 proc.), jak i w wartościowym (+18,2 proc.). To samo zjawisko występowało również w 2021 r.
Skutkiem tego zjawiska jest wyższa dynamika akcji kredytowej w ujęciu wartościowym niż liczbowym. Obecnie kredyty pow. 50 tys. zł odpowiadają za 12 proc. liczby udzielonych w okresie styczeń – sierpień br. kredytów gotówkowych i za prawie połowę (48,7 proc.) łącznej wartości sprzedaży kredytów gotówkowych udzielonych w tym okresie. Wiąże się to w dużej części z konsolidacją kredytów, dzięki której udzielane są kredyty na wyższe kwoty – wyjaśnia prof. Waldemar Rogowski, główny analityk Grupy BIK.
Kredyty ratalne – na fali wzrostowej szczególnie w ujęciu liczbowym
– W okresie styczeń – sierpień br. najwyższe dynamiki w ujęciu wartościowym, podobnie jak w roku ubiegłym, odnotowały kredyty ratalne do 1 tys. zł (+91,5 proc.). Jeszcze bardziej spektakularne wzrosty w tym samym przedziale wystąpiły w ujęciu liczbowym, gdzie wzrost wyniósł (+141,0 proc.). Tak wysoka dynamika niskokwotowych kredytów ratalnych to w większości efekt przekształcania niespłaconych w okresie bezodsetkowym zobowiązań z odroczonym terminem płatności (BNPL) w kredyt ratalny poprzez zakup powstałej wierzytelności przez banki. Natomiast nadal, podobnie jak w całym 2022 r., ujemną dynamiką sprzedaży w ujęciu liczbowym charakteryzowały się kredyty ratalne na wysokie kwoty, tj. z przedziału powyżej 10 tys. zł (-2,7 proc.). Ale w ujęciu wartościowym odnotowały one już dodatnią dynamikę (+4,2 proc.). Są to w większości kredyty na zakup droższych dóbr trwałych – stwierdza główny analityk Grupy BIK.
Średnia wartość kredytu gotówkowego w sierpniu 2023 r. wyniosła 21 807 zł – to wzrost o 11,1 proc. w stosunku do sierpnia 2022 r. Natomiast średnia wartość kredytu ratalnego udzielonego w sierpniu 2023 r. to 2 776 zł i jest ona niższa niż w sierpniu rok temu o 19,3 proc.
Mierzony i analizowany przez BIK w miesięcznym cyklu poziom ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych) w oparciu o odpowiednie Indeksy Jakości, pełni funkcję systemu wczesnego ostrzegania. Jakość portfela kredytów ratalnych już od kilku lat utrzymuje się na akceptowalnym, bezpiecznym poziomie szkodowości, co każdorazowo potwierdzają właśnie miesięczne odczyty Indeksu. Bieżący – sierpniowy odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów ratalnych był na poziomie 1,84 proc. – tylko o 0,3 pkt proc wyższym niż Indeks Jakości kredytów mieszkaniowych.
Kilkukrotnie wyższą szkodowością (najwyższą wśród wszystkich grup produktowych) charakteryzują się natomiast kredyty gotówkowe. Sierpniowy odczyt Indeksu Jakości dla kredytów gotówkowych wyniósł 5,17 proc.
– W porównaniu do sierpnia 2022 r. wartość Indeksu Jakości kredytów gotówkowych pogorszyła się (wzrosła) o 0,69 pkt proc. Analogiczny Indeks dla kredytów ratalnych wzrósł o 0,51 p.p. Nadal należy więc bardzo uważnie śledzić odczyty Indeksów w kolejnych miesiącach. Poprawie jakości powinny sprzyjać niższe stopy procentowe – wyjaśnia prof. Rogowski.
Kredyty mieszkaniowe – ożywienie trwa
– Dla kredytów mieszkaniowych sierpień wypadł bardzo dobrze, potwierdzając tym samym widoczne od kilku miesięcy duże ożywienie. W ujęciu liczbowym banki udzieliły 13,3 tys. kredytów i jest to najwyższy od maja zeszłego roku poziom miesięcznej akcji kredytowej. W ujęciu wartościowym banki udzieliły kredytów mieszkaniowych na kwotę 5,1 mld zł – również najwyższą od maja 2022 r. Jakie są źródła wzrostu akcji kredytowej? Jest ich klika. Jest on zarówno wynikiem ożywienia popytu na kredyty mieszkaniowe w następstwie wzrostu zdolności kredytowej, do którego przyczyniła się zarówno liberalizacja wymagań nadzorczych w zakresie liczenia zdolności kredytowej – zmniejszenie wymaganego poziomu bufora na stopę procentową, spadek poziomu WIBOR-u w oczekiwaniu na spadki stóp procentowych, wyhamowanie dynamiki wzrostu cen (dezinflacja), jak i wzrosty wynagrodzeń. Wzrost zdolności kredytowej przełożył się na wzrost wartości udzielanego kredytu – obecnie średnia wartość udzielanego kredytu wynosi 384,24 tys. zł i jest wyższa o 17,6 proc. niż przed rokiem. W sierpniowej akcji kredytowej widać już wyraźne przejawy uruchomienia rządowego Programu „Kredyt 2 proc.”. Cztery na dziesięć kredytów mieszkaniowych banki udzieliły w ramach tego Programu. Rosnące ceny nieruchomości przyspieszają również decyzję o zaciągnięciu kredytu mieszkaniowego osób, które z przyczyn formalnych nie mogą być beneficjentami rządowego programu – stwierdza główny analityk Grupy BIK.
Do 31 sierpnia 2023 r. banki zaraportowały 1,147 mln rachunków objętych wakacjami kredytowymi o wartości 284 mld zł.
Miesięczny odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych w sierpniu 2023 r. wyniósł 1,54 proc. W ostatnich 12 miesiącach (od sierpnia 2022 r. do sierpnia 2023 r.) jakość portfela pogorszyła się, o czym świadczy wzrost Indeksu o (+0,62 p.p.).
– Obecny odczyt Indeksu jest gorszy od tego sprzed miesiąca (pogorszenie o +0,09 p.p.). W momencie wprowadzenia moratoriów kredytowych zakładałem, że negatywny efekt pogarszania jakości kredytów złotówkowych zostanie znacznie ograniczony. I tak się stało. Szkodowość kredytów złotowych jest na niskim poziomie. Natomiast to, co obecnie zaczyna budzić mój niepokój, to pogarszanie się jakości kredytów walutowych, w większości udzielonych we franku szwajcarskim. Przyczyną tego zjawiska nie jest ryzyko kredytowe, które mogłoby wynikać z problemów finansowych kredytobiorców. Źródłem ryzyka nie jest więc sytuacja finansowa gospodarstwa domowego, a ryzyko prawne związane z prowadzonymi procesami sądowymi. Dodatkowymi czynnikami ryzyka dla tego portfela jest umocnienie kursu franka i dalszy możliwy wzrost stóp procentowych w Szwajcarii – wyjaśnia Waldemar Rogowski.
Karty kredytowe – w sierpniu spadki, czyżby koniec dobrej passy?
– W sierpniu 2023 r. dynamika sprzedaży była ujemna zarówno liczby (-6,8 proc.) jak i wartości (-0,2 proc.) kart kredytowych w porównaniu do sierpnia 2022 r. Może to sugerować przerwanie dobrej koniunktury na tym rynku, choć dynamiki z okresu styczeń – sierpień 2023 w porównaniu do analogicznego okresu zeszłego roku nadal są dobre (+22,2 proc.) w ujęciu liczbowym oraz (+26,7 proc.) w ujęciu wartościowym. Wartość Indeksu Jakości w sierpniu wyniosła 4,15 proc. W ujęciu rocznym wartość Indeksu pogorszyła się – wzrosła o (+0,32 p.p.) i jest to oprócz kredytów gotówkowych najwyższa wartość Indeksu ze wszystkich Indeksów produktowych – tłumaczy Waldemar Rogowski.
