W październiku 2023 r., w porównaniu do października 2022 r., w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej trzech rodzajów produktów kredytowych: kredytów mieszkaniowych (+267,0%), kredytów ratalnych o (+49,3%) oraz kredytów gotówkowych (+11,6%). Ujemną dynamikę odnotowały limity w kartach kredytowych (-3,0%). W ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały wyższą wartość we wszystkich produktach kredytowych: kredytach mieszkaniowych (+360,6%), kredytach ratalnych (+34,6%), kredytach gotówkowych (+22,3%) oraz limitach na kartach kredytowych (+9,1%).
W okresie styczeń – październik br. w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej kredytów ratalnych o (+55,4%), wydały więcej kart kredytowych (+17,1%) oraz udzieliły więcej o (+7,3%) kredytów gotówkowych i kredytów mieszkaniowych (+0,9%).
W ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały o (+23,4%) wyższą wartość limitów na karcie kredytowej, o (20,8%) udzieliły wyższą wartość kredytów ratalnych, o (+13,2%) wyższą wartość kredytów gotówkowych oraz o (+10,5%) wzrosła wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych.
Analizując dane zawarte w Newsletterze i wyciągając na ich podstawie stosowne wnioski oraz formułując opinie i komentarze, BIK zawsze bierze pod uwagę dwa ważne aspekty metodyczne.
Po pierwsze, uwzględnia specyfikę udzielania poszczególnych produktów kredytowych: kredyty konsumpcyjne (ratalne i gotówkowe) oraz karty kredytowe są procesowane bardzo szybko od złożenia wniosku przez klienta lub oferty przez bank. Zazwyczaj złożenie wniosku i udzielenie kredytu czy przyznanie limitu zamykają się w tym samym miesiącu. Zatem w przypadku tych produktów, październikowa akcja kredytowa jest związana z wnioskami składanymi w większości przypadków w samym październiku 2023 r. Natomiast kredyty mieszkaniowe szczególnie obecnie są procesowane dłużej, nawet powyżej miesiąca od złożenia wniosku, w związku z tym, sprzedaż kredytów mieszkaniowych w październiku 2023 r. jest efektem wniosków składanych zarówno w samym październiku jak i we wrześniu 2023 r.
Po drugie, z uwagi na konstrukcję Indeksów Jakości, duże problemy ze spłatą kredytów mogą w pełni zmaterializować się w ich odczytach dopiero po trzech miesiącach od zaprzestania spłaty, ponieważ Indeksy obejmują jedynie opóźnienia powyżej 90 dni, nie pokazują więc wczesnych, 30-dniowych opóźnień.
Październik 2023 r. – utrzymanie trendu wzrostowego na rynku kredytów gotówkowych
– Październikowe dodatnie dynamiki sprzedaży w ujęciu liczbowym (+11,6%) oraz wartościowym (+22,3%) potwierdzają dobrą sytuację na rynku kredytów gotówkowych, szczególnie w ujęciu wartościowym. Dla pełnej oceny sytuacji należy wziąć również pod uwagę, że dynamiki wartości pokazujemy w ujęciu nominalnym. Posługując się ujęciem realnym, oczyszczonym z inflacji, roczna dynamika wzrostu wartości udzielonych kredytów gotówkowych również jest dodatnia na poziomie ok. +15%. Trochę słabiej wygląda sytuacja w ujęciu liczbowym, tu kredyty gotówkowe w październiku br. r/r odnotowały tylko umiarkowany wzrost. Jeżeli oceniamy kondycję rynku kredytów gotówkowych po 10 miesiącach, to w ujęciu wartościowym wzrost w porównaniu do analogicznego okresu zeszłego roku wynosi +7,3% w aspekcie liczbowym oraz +13,2% w ujęciu wartościowym. Sytuacja jest więc dobra.
Analizując rynek kredytów gotówkowych według przedziałów kwotowych udzielanego finansowania, nadal zwracają uwagę kredyty zaciągane na kwotę powyżej 50 tys. zł. W przedziale tym, w okresie 10 pierwszych miesięcy 2023 r. wystąpiły najwyższe dodatnie dynamiki zarówno w ujęciu liczbowym (+16,7%), jak i w wartościowym (+19,9%). Z taką samą sytuacją mieliśmy do czynienia również w 2021 r. Skutkiem tego zjawiska jest wyższa dynamika akcji kredytowej w ujęciu wartościowym niż liczbowym. Obecnie kredyty pow. 50 tys. zł odpowiadają za 12,2% liczby udzielonych w okresie styczeń – październik br. kredytów gotówkowych i za prawie połowę (49,1%) łącznej wartości sprzedaży kredytów gotówkowych udzielonych w tym okresie. Wiąże się to w dużej części z konsolidacją kredytów, dzięki której udzielane są kredyty na wyższe kwoty – wyjaśnia prof. Waldemar Rogowski, główny analityk Grupy BIK.
Kredyty ratalne – na fali wzrostowej szczególnie w ujęciu liczbowym
– W ciągu 10 miesięcy br. najwyższe dynamiki w ujęciu wartościowym, podobnie jak w roku ubiegłym, odnotowały kredyty ratalne do 1 tys. zł (+86,9%). Jeszcze bardziej spektakularne wzrosty w tym samym przedziale wystąpiły w ujęciu liczbowym, gdzie wzrost wyniósł (+132,0%). Tak wysoka dynamika niskokwotowych kredytów ratalnych to w większości efekt przekształcania niespłaconych w okresie bezodsetkowym zobowiązań z odroczonym terminem płatności (BNPL) w kredyt ratalny poprzez zakup powstałej wierzytelności przez banki. Natomiast nadal, podobnie jak w całym 2022 r., najniższą dynamiką sprzedaży w ujęciu liczbowym charakteryzowały się kredyty ratalne na wysokie kwoty, tj. z przedziału powyżej 10 tys. zł (+1,7%). Ale w ujęciu wartościowym odnotowały wyższą dynamikę (+9,9%). Są to w większości kredyty na zakup droższych dóbr trwałych. Kredyty niskokwotowe (do 1 tys. zł) stanowią 48,3% liczby i 7,9% wartości udzielonych kredytów ratalnych. Natomiast kredyty wysokokwotowe (pow. 10 tys. zł) to 2,9% liczby i 33,3% wartości udzielonych kredytów ratalnych – stwierdza główny analityk Grupy BIK.
Średnia wartość kredytu gotówkowego udzielonego w październiku 2023 r. wyniosła 23 417 zł – to wzrost o 9,6% w stosunku do października 2022 r. Natomiast średnia wartość kredytu ratalnego udzielonego w październiku 2023 r. to 2 595 zł i jest ona niższa niż w październiku rok temu o 9,8%.
Mierzony i analizowany przez BIK w miesięcznym cyklu poziom ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych) w oparciu o odpowiednie Indeksy Jakości, pełni funkcję systemu wczesnego ostrzegania. Jakość portfela kredytów ratalnych już od kilku lat utrzymuje się na akceptowalnym, bezpiecznym, niskim poziomie szkodowości, co każdorazowo potwierdzają właśnie miesięczne odczyty Indeksu. Bieżący – październikowy odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów ratalnych był na poziomie 1,88% – tylko o 0,3 pkt proc wyższym niż Indeks Jakości kredytów mieszkaniowych.
Kilkukrotnie wyższą szkodowością (najwyższą wśród wszystkich grup produktowych) charakteryzują się natomiast kredyty gotówkowe. Październikowy odczyt Indeksu Jakości dla kredytów gotówkowych wyniósł 5,05%.
– W porównaniu do października 2022 r. wartość Indeksu Jakości kredytów gotówkowych pogorszyła się (wzrosła) o 0,12 pkt proc. Analogiczny Indeks dla kredytów ratalnych również wzrósł o 0,32 p.p. Nadal należy więc bardzo uważnie śledzić odczyty Indeksów w kolejnych miesiącach. Poprawie jakości powinny sprzyjać zarówno niższe stopy procentowe, jak i realny wzrost wynagrodzeń – wyjaśnia prof. Rogowski.
Kredyty mieszkaniowe – rekordowy wynik akcji kredytowej w wyniku programu „Kredyt 2%”
– Dla kredytów mieszkaniowych październik wypadł wręcz rekordowo, potwierdzając tym samym widoczne od kilku miesięcy bardzo duże ożywienie. W ujęciu liczbowym banki udzieliły 24,1 tys. kredytów i jest to najwyższy od października 2021 r. poziom miesięcznej akcji kredytowej. W ujęciu wartościowym banki udzieliły kredytów mieszkaniowych na kwotę 9,725 mld zł – co jest najwyższą kwotą w całej dotychczasowej historii rynku kredytów mieszkaniowych.
Jakie są więc główne źródła rekordowej wartości akcji kredytowej? Jest ich klika. Tak duża sprzedaż jest wynikiem ożywienia popytu na kredyty mieszkaniowe w następstwie wzrostu zdolności kredytowej, do którego przyczyniły się zarówno spadek poziomu WIBOR-u, wzrost realny wynagrodzeń, jak i wydłużanie średniego okresu kredytowania. Wzrost zdolności kredytowej przełożył się na wzrost wartości udzielanego kredytu i obecnie średnia kwota wynosi 402,98 tys. zł będąc wyższą o 25,5% niż przed rokiem. Jednocześnie jest ona na historycznie rekordowym poziomie. W październikowej akcji kredytowej widać bardzo pozytywny skutek uruchomienia rządowego Programu „Kredyt 2%”. W październiku br. według statystyk BIK banki udzieliły w ramach tego Programu 14 206 kredytów (59% wszystkich udzielonych kredytów) na kwotę 5,829 mld zł (60% łącznej kwoty udzielonych kredytów). Trzeba również zwrócić uwagę, że wartość udzielanych w ramach programu kredytów jest zbliżona do wysokości limitów tj. 500 tys. zł dla singla i 600 tys. zł dla małżeństw lub par wychowujących przynajmniej jedno wspólne dziecko.
Statystyki te są zbieżne z naszymi założeniami odnośnie wpływu Programu „Kredyt 2%” na rynek kredytów mieszkaniowych. Rosnące ceny nieruchomości przyspieszają również decyzję o zaciągnięciu kredytu mieszkaniowego przez pozostałych kredytobiorców. Program pobudza popyt na kredyt mieszkaniowy zarówno bezpośrednio u beneficjentów tego programu, jak i pośrednio wśród osób, które nie spełniają kryteriów formalnych pozwalających na skorzystanie z programu – stwierdza główny analityk Grupy BIK.
Do 26 listopada 2023 r. banki zaraportowały 1,153 mln rachunków objętych wakacjami kredytowymi o wartości 285 mld zł.
Miesięczny odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych w październiku 2023 r. wyniósł 1,58%. W ostatnich 12 miesiącach (od października 2022 r. do października 2023 r.) jakość portfela pogorszyła się, o czym świadczy wzrost Indeksu o (+0,39 p.p.).
– Obecny odczyt Indeksu jest gorszy od tego sprzed miesiąca (wzrost o +0,12 p.p.). W momencie wprowadzenia moratoriów kredytowych zakładałem, że negatywny efekt pogarszania jakości kredytów złotówkowych zostanie znacznie ograniczony. I tak się stało. Szkodowość kredytów złotowych jest na niskim poziomie. Natomiast pogarsza się jakość kredytów indeksowanych i denominowanych do franka szwajcarskiego. Przyczyną tego zjawiska nie jest ryzyko kredytowe, które mogłoby wynikać z problemów finansowych kredytobiorców. Źródłem ryzyka nie jest więc sytuacja finansowa gospodarstwa domowego, a ryzyko prawne związane z prowadzonymi procesami sądowymi – wyjaśnia Waldemar Rogowski.
Karty kredytowe – przyhamowanie dobrej passy
– W październiku 2023 r. dynamika sprzedaży kart kredytowych w porównaniu do października 2022 r. była ujemna w ujęciu liczbowym (-3,0%) i dodatnia w ujęciu wartościowym (+9,1%). Dynamiki z okresu 10 miesięcy 2023 r. w porównaniu do analogicznego okresu zeszłego roku są dobre (+17,1%) w ujęciu liczbowym oraz (+23,4%) w ujęciu wartościowym. Wartość Indeksu Jakości w październiku wyniosła 4,02% i jest to oprócz kredytów gotówkowych najwyższa wartość Indeksu ze wszystkich Indeksów produktowych. W ujęciu rocznym wartość Indeksu spadła (poprawiła się) o (-0,05 p.p.) – tłumaczy Waldemar Rogowski.
Aktualne informacje o rynku kredytowym publikowane są na: www.bik.pl/newsletter-kredytowy oraz w sekcji Analizy rynkowe BIK.