16 października obchodzimy Światowy Dzień Żywności. Analitycy Banku BNP Paribas podkreślają, że polski sektor żywnościowy dynamicznie się rozwija – w 2023 roku osiągnął wartość produkcji rolnej na poziomie 26 miliardów euro oraz rekordowe 51,8 miliarda euro (+8% r/r) wartości eksportu artykułów spożywczych. Mimo tych pozytywnych wskaźników, sektor nie jest wolny od wyzwań.
– Bank BNP Paribas, lider finansowania sektora spożywczego w Polsce, odpowiada za co trzecią złotówkę zainwestowaną w tej branży. Nasze działania wspierają zrównoważony rozwój i promują odpowiedzialne gospodarowanie zasobami. Jako Bank Dobrych Decyzji, edukujemy społeczeństwo, inspirując do świadomych wyborów konsumenckich i dzieląc się analizami trendów z opinią publiczną – mówi dr Magdalena Kowalewska, Senior Expert of Food & Agri Sector w Banku BNP Paribas.
Polska w czołówce producentów żywności w UE
Z danych Eurostat wynika, że Polska zajmuje 5. miejsce w UE pod względem produkcji żywności, ustępując jedynie Francji, Niemcom, Hiszpanii i Włochom. W 2023 roku wartość produkcji rolniczej w naszym kraju wyniosła ponad 26 miliardów EUR. Polska jest największym unijnym producentem drobiu i zbóż: żyta, owsa, pszenżyta. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej informuje, że w 2023 roku produkcja drobiu wyniosła 3,2 mln ton, co zapewnia Polsce 1. miejsce w UE, przed Hiszpanią i Francją. Eurostat podaje, że żyto osiągnęło 2,53 mln ton, również lokując Polskę na 1. miejscu, przed Danią i Austrią. Produkcja owsa wyniosła 1,5 mln ton, co stawia nas na czołowej pozycji w UE, przed Finlandią i Hiszpanią, a pszenżyto osiągnęło 5,28 mln ton, również zapewniając nam 1. miejsce, przed Niemcami i Francją. Ponadto, Polska jest w czołówce producentów jabłek (3,9 mln ton), pieczarek (240 tys. ton), czarnej porzeczki (91,5 tys. ton) i malin (96 tys. ton), w każdej z tych kategorii zajmując 1. miejsce w UE.
Wzrost wartość rynku żywności
Analitycy Banku BNP Paribas zwracają uwagę, że rynek żywności w Polsce osiąga wartość około 390 miliardów złotych, co potwierdzają dane Głównego Urzędu Statystycznego. W 2022 roku wartość produkcji sprzedanej artykułów spożywczych wyniosła 352 miliardy złotych, natomiast produkcja napojów zbliżyła się do 28 miliardów złotych. Polski sektor produkcji żywności jest drugim co do wielkości sektorem eksportowym, ustępując jedynie przemysłowi maszynowemu i elektronicznemu. Ekonomiści Banku BNP Paribas przewidują dalszy wzrost wartości rynku żywności, wskazując na to, że Polska wciąż eksportuje głównie niskoprzetworzone produkty rolno-spożywcze, co stwarza możliwości rozwoju produktów o wyższej wartości dodanej.
Rekordowy eksport i nowe wyzwania
Jak wynika z danych MRiRW w 2023 roku wartość eksportu artykułów rolno-spożywczych osiągnęła rekordowe 51,8 miliarda EUR (236 miliardów złotych), co oznacza wzrost o ponad 8% rok do roku. Udział żywności w polskim eksporcie wzrósł z 14% w 2022 roku do 15% w 2023 roku, a nadwyżka handlu rolno-spożywczego wzrosła o 2123%, osiągając w 2023 roku blisko 19 miliardów EUR. Te dane potwierdzają silną pozycję polskiego sektora żywności w gospodarce globalnej. Ekonomiści Banku BNP Paribas zauważają, że po ataku Rosji na Ukrainę pojawiły się nowe wyzwania, które podkreśliły, że żywność może być narzędziem wpływu, a bezpieczeństwo żywnościowe jest równie istotne jak kwestie militarne. Pomimo, że Polska i Unia Europejska są w tej dziedzinie samowystarczalne, inwestycje w zrównoważony rozwój sektora są niezbędne, aby utrzymać bezpieczeństwo żywnościowe zarówno w Polsce, jak i w całej Europie.
Dostępność żywności, marnotrawstwo i ich globalne konsekwencje
To jednak nie jedyne wyzwanie, z jakim zmaga się sektor żywności. Pomimo wysokich wskaźników produkcji i eksportu, nie wszyscy w Polsce mają dostęp do pełnowartościowych posiłków. W 2022 roku 1,4 miliona osób skorzystało z pomocy Federacji Polskich Banków Żywności, co oznacza, że 3% mieszkańców naszego kraju było zagrożonych niedoborem żywności. Problem marnotrawstwa w UE także rośnie – KE podaje, że co roku generuje się ponad 58 milionów ton odpadów, z czego Polacy wyrzucają około 92 kg na osobę. Jednocześnie z danych ONZ wynika, że na świecie w 2023 roku około 733 milionów ludzi borykało się z głodem. Wobec tych statystyk konieczne jest wprowadzenie kompleksowych rozwiązań, które nie tylko poprawią dostępność żywności, ale także zminimalizują jej marnotrawstwo na poziomie lokalnym i globalnym.
Produkcja żywności i jej ślad węglowy
Dodatkowo produkcja żywności generuje jedną trzecią emisji gazów cieplarnianych, ale jak zauważają eksperci banku, rolnictwo, w tym regeneratywne ma potencjał, by przyczynić się do ich ograniczenia. Sektor żywności wymaga jednak zintegrowanych działań i współpracy, aby zrównoważyć produkcję z odpowiedzialnym gospodarowaniem zasobami i potrzebami społecznymi.