W obliczu obecnej sytuacji geopolitycznej i gospodarczej w Europie transformacja energetyczna w kierunku odnawialnych źródeł energii stała się szczególnie nagląca. Wstrząs na rynkach węgla, gazu i ropy spowodowany rosyjską agresją zmusił Komisję Europejską do zrewidowania dotychczasowych założeń procesu odchodzenia od paliw kopalnych, które zakładały przejściowe rozwiązania w oparciu o gaz. Potrzebę intensyfikacji działań na rzecz Zielonego Ładu potwierdził także sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres mówiąc – Szybkie, dobrze zarządzane przejście na odnawialne źródła energii to jedyna droga do bezpieczeństwa energetycznego i nowych miejsc pracy, których potrzebuje świat.
W tym kontekście wdrożenie zasad zrównoważonego rozwoju przez banki i firmy ubezpieczeniowe w celu przekierowania strumienia finansowania w stronę ekologicznych inwestycji, nabrało jeszcze większego znaczenia. ESG otwiera nowe pola aktywności dla tych branż, ale rodzi także wiele wyzwań. Wciąż jest dużo pytań i niewiadomych dotyczących roli sektora finansowego w realizacji Europejskiego Zielonego Ładu.
Jakie cele w tym temacie powinny postawić przed sobą banki i zakłady ubezpieczeń? Jak ESG wpłynie na rozwój produktów i spółek? Czego domagają się klienci, a co mogą zaoferować banki? Jak zmieniać się będą portfele inwestycyjne i kredytowe oraz relacje banków i firm finansowych z klientami i regulatorami? Jakie są bariery rozwoju zielonych ubezpieczeń?
Na te oraz wiele innych pytań związanych z transformacją branży finansowej w kierunku ESG+ będą starali się odpowiedzieć eksperci w trakcie 23. Banking Forum & 19.Insurance Forum – wydarzenia, które odbędzie się w dniach 21-22 kwietnia b.r. w The Westin Warsaw Hotel oraz online.
Co to jest ESG
Pojęcie ESG (Environmental, Social, Corporate Governance), czyli ładu środowiskowego, społecznego i korporacyjnego nabrało znaczenia w świecie biznesu w 2015 roku, gdy opublikowano Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Za skrótem ESG kryje się dużo zagadnień związanych z wyzwaniami klimatycznymi i społecznymi, które dotyczą w różnym stopniu wielu branż.
Nie ma wątpliwości, że sektor finansowy odegra kluczową rolę w zielonej transformacji gospodarki, co wynika z jego szczególnego umiejscowienia – w centrum relacji rynek-klient-regulator. Przekierowanie strumieni finansowania w kierunku inwestycji wspierających realizację celów zrównoważonego rozwoju jest, zdaniem Komisji Europejskiej, niezwykle ważne dla osiągnięcia wyznaczonych w dokumencie ONZ celów.
Eksperci branży finansowej podkreślają, że wdrożenie regulacji ESG w strategię i funkcjonowanie instytucji finansowych w dłuższej perspektywie przyniesie długoterminowy wzrost i wymierne korzyści dla tej branży.
Jak ESG zmienia sektor finansowy
Przewiduje się, że strategie banków i ubezpieczycieli w zakresie ESG wywołają zmiany, które dotkną samych podstaw działalności finansowej. Banki i zakłady ubezpieczeń, które zarządzają aktywami będą zmuszone do stworzenia systemu analitycznego w celu ustalenia co znajduje się w ich portfelu i wypracowania na nowo modeli dotyczących ryzyka kredytowego. Ustalenie profili każdego z aktywów pod kątem wymogów ESG będzie wymagało zarówno czasu, jak i dodatkowych funduszy.
Eksperci branży wskazują, że nastąpi spadek rentowności niektórych podmiotów, co może wywołać niezadowolenie wśród klientów i akcjonariuszy. Wdrożenie ESG w procesy finansowania wpłynie na sytuację poszczególnych sektorów rynku. Część z nich zapewne zniknie z bilansów podmiotów finansujących. Przełoży się to, zdaniem ekspertów, na zmiany produktów oraz cen.
Wdrożenie ESG w instytucjach finansowych wiąże się z obowiązkiem raportowania, które będzie stanowić dla banków podstawę do oceny inwestorów. Część danych wymienionych w tzw. taksonomii, czyli unijnym systemie jednolitej klasyfikacji działań na rzecz zrównoważonego rozwoju należy raportować już od tego roku. Dla wielu banków może to stanowić problem ze względu na ograniczony dostęp do porównywalnych i rzetelnych informacji niefinansowych udostępnianych przez przedsiębiorców.
Zważywszy, że to dopiero pierwszy rok obowiązywania taksonomii, prawdopodobnie będziemy obserwować sporo niedociągnięć w stosowaniu nowych reguł lub problemów z interpretacją ujawnianych informacji. Więc priorytetem będzie na pewno skuteczne wdrożenie ESG. Liczę jednak na to, że polskie firmy szybko odnajdą się w nowej rzeczywistości, a publikowane dane będą cennym źródłem informacji pozwalających na analizę ich pozafinansowej działalności. W efekcie one same będą w stanie w bardziej policzalny, porównywalny i przejrzysty sposób realizować własną politykę prośrodowiskową. To z kolei przełoży się na skuteczniejszą realizację celów klimatycznych i eliminację zjawisk patologicznych w tym obszarze. – mówi Wojciech Hann, prezes Zarządu Banku Ochrony Środowiska.
Wymogi związane z ESG oznaczają także duże zmiany dla spółek oraz inwestorów. Spółki powinny jak najszybciej dostosować się do nowych regulacji, a inwestorzy przebudować portfele, aby mieć dostęp do finansowania. Od spółek oczekuje się, że w swej działalności będą stosowały kryteria ESG, identyfikowały ryzyka i je odpowiednio raportowały. Jeśli tego nie zrobią grozi im wyjście poza radar inwestycyjny danych funduszy, co przełoży się na mniejszy napływ kapitału, mniejsze obroty i potencjalne straty biznesowe na rynku kapitałowym. Instytucje finansowe już przewidują, że w ciągu najbliższych dwóch lat będą zmuszone wycofać się z finansowania niektórych spółek niespełniających kryteriów zielonej transformacji. Dlatego wiele jest głosów w branży, że unijne regulacje powinny być bardziej rozłożone w czasie, a dwa lata, jakie obecnie mają banki na wdrożenie w procesie kredytowania wymogów ESG, spowoduje prawdziwą rewolucję w finansach.
Wyzwania i szanse dla sektora bankowego
Według najnowszego raportu PwC dotyczącego zmian w sektorze bankowym w związku z wymogami ESG, aż 80% ankietowanych banków zadeklarowało, że wdrażają wytyczne w zakresie zrównoważonego finansowania. Z kolei 86% z nich zaznaczyło, że w procesie przyznawania kredytów dla wybranych branż bierze pod uwagę ryzyka klimatyczne i środowiskowe. Mimo że większość badanych banków przyznało, że spełnienie opisanych wyżej wymogów ładu środowiskowego, społecznego i korporacyjnego stanowi wyzwanie dla ich strategii i funkcjonowania, to upatrują w ESG szansę na rozwój.
Wdrożenie regulacji związanych z ESG niesie dla banków korzyści wizerunkowe i możliwość oferowania nowych, „szytych na miarę” produktów finansowych. W szerszym ujęciu, finansowanie przez banki „zielonych przedsięwzięć” może wpisywać się w politykę energetyczną państwa, co powinno przynosić korzyści obu interesariuszom. – komentuje prof. Małgorzata Zaleska, Dyrektor Instytutu Bankowości SGH, Przewodnicząca Komitetu Nauk o Finansach PAN.
Eksperci branży finansowej podkreślają, że wdrożenie czynników ryzyka klimatycznego stwarza na obecnym etapie wiele problemów. Brak lub ograniczony dostęp do danych na temat kontrahentów w zakresie ESG, niska jakość ujawnień ryzyka i świadomość kontrahentów na temat czynników ESG, a także brak przejrzystych regulacji w tym zakresie to główne problemy z jakimi mierzą się banki udzielające kredytów. Co więcej, banki zwracają uwagę na brak jednolitych zasad interpretacji wymogów regulacyjnych ESG. Opracowanie takich zasad niewątpliwie ułatwiłoby wdrożenie założeń Zielonego Ładu w branży finansowej.
Przewiduje się, że ryzyko ESG wpłynie na płynność banków pośrednio poprzez oddziaływanie na sytuację finansową klientów banków. Będzie to związane ze stratami w wyniku niekorzystnych zjawisk pogodowych, zwiększonymi kosztami działalności czy zmianami zachowania i preferencji konsumentów. Może to prowadzić do wzrostu odpisów na oczekiwane straty kredytowe banków.
Dlatego, aby odpowiednio zarządzać ryzykiem ESG, neutralizować je i adekwatnie reagować na wyzwania w tym obszarze niezbędna jest dobrze sformułowana strategia działalności banku, co wciąż może stanowić duże wyzwanie dla wielu podmiotów. Już teraz niektóre banki powołują dedykowane komitety lub stanowiska, których zadaniem będzie wspieranie inicjatyw ESG i zarządzanie ryzykiem klimatycznym. Ma to zapobiec spowolnieniu rozwoju w obszarze ESG oraz wzrostowi ryzyka regulacyjnego.
Zmiany organizacyjne i produktowe banków
Dostosowanie strategii biznesowej banków do wymogów ESG oznacza w praktyce zmiany na wszystkich poziomach organizacyjnych – od organów zarządzających po pracowników front-office. Przejrzysty system odpowiedzialności, zwiększenie zakresu analiz kredytowych i inwestycyjnych, skuteczne raportowanie wewnętrzne, właściwe mechanizmy kontrolne oraz system wynagrodzeń uwzględniający ESG to tylko niektóre aspekty kluczowe dla efektywnej realizacji założeń Zielonego Ładu w bankach. Instytucje te muszą uwzględniać ryzyka klimatyczne i społeczne także przy wprowadzaniu nowych produktów na rynek oraz w audytach wewnętrznych.
Banki i ubezpieczyciele powinny w pierwszej kolejności budować kompetencje i narzędzia związane z oceną i weryfikacją obecnych portfeli pod kątem zidentyfikowania ryzyk ESG. W dalszej kolejności powinny znaleźć odpowiednie strategie transformacji i ścieżki dojścia do neutralności klimatycznej w określonym czasie. To dodatkowo pozwoliłoby na znalezienie możliwości wsparcia klientów w strategiach transformacyjnych. – ocenia Piotr Dmuchowski, Head of Markets & Treasurer Poland, ESG Champion Markets CEESA HSBC.
Unijne wymogi związane z polityką klimatyczną oraz presja ze strony konsumentów sprawiają, że wiele banków wprowadziło do swojej oferty tzw. zielone kredyty przyznawane na preferencyjnych warunkach. Eko finansowanie jest dostępne dla podmiotów, które przyczyniają się do redukcji zużycia paliw kopalnych poprzez np. inwestycje w OZE. Najczęściej stosowanym przez banki rozwiązaniem jest odstąpienie od prowizji lub jej zwrot po 3 miesiącach regularnej spłaty kredytu przez klienta i okazaniu faktur za finansowanie ekologicznych produktów i rozwiązań.
Przed nami gigantyczne zmiany w zakresie transformacji energetycznej, wdrażania polityki nisko emisyjnej lub zero emisyjnej. Dużo o tym się mówi, jednak głównie w kontekście kosztów. W Banku BNP Paribas proponujemy, by na wydatki patrzeć jak na inwestycje. Dlatego tworzymy w banku centrum kompetencji dla przedsiębiorstw w zakresie analizy aktualnego modelu biznesowego i dostosowania go do wyzwań ESG. Chcemy pokazać, jak kwestia emisyjności wpływa na biznes i oferować wsparcie edukacyjne, inżynieryjne, techniczne i produktowe. Musimy wspierać inwestycje, które pozwalają realizować bardzo konkretne oszczędności naszych Klientów oraz zwiększać ich konkurencyjność. Naszym priorytetem jest rozwijanie oferty produktów i usług, wspierających transformację energetyczną, ale też tych, które niosą pozytywny wpływ społeczny dla naszego otoczenia i funkcjonujących w nim społeczności. – komentuje Jarek Rot, Dyrektor Wykonawczy Obszaru Zrównoważonego Rozwoju w Banku BNP Paribas.
Biorąc pod uwagę coraz ambitniejsze cele polityki klimatycznej UE i związaną z tym presję legislacyjną, a także oczekiwania społeczne wobec przedsiębiorców by uwzględniali ekologię w swoich inwestycjach, można przypuszczać, że udział finansowań ekologicznych w stosunku do innych finansowań projektowych będzie stopniowo rósł, także na rynku polskim.
Ubezpieczenia na zielono
Wpływ unijnych regulacji związanych z ESG można dostrzec w strategiach i działaniach firm ubezpieczeniowych. Najwięksi ubezpieczyciele już inwestują w zieloną energię oraz rozwijają produkty wspierające transformację klimatyczno-energetyczną. Przykładem jest PZU, które w ramach promocji ekologicznych rozwiązań wśród klientów korporacyjnych wprowadziło dedykowane ubezpieczenia dla elektrowni wiatrowych i instalacji fotowoltaicznych na wypadek awarii, uszkodzeń czy zniszczeń. Część ubezpieczycieli deklaruje, że w najbliższym czasie rozpocznie analizę klientów ubezpieczeniowych pod kątem czynników ESG.
Wdrożenie regulacji ESG pomoże bankom i towarzystwom ubezpieczeniowym lepiej oceniać ryzyko transakcji i trwałość przedsięwzięcia, które finansują czy ubezpieczają. Jeśli kredytobiorca lub ubezpieczony nie będzie stosować wszystkich norm ESG, może to dla takiej firmy oznaczać wyższe koszty działalności, niższą konkurencyjność, utratę rynków czy klientów. To bardzo ważne aspekty, które instytucje sektora finansowego biorą pod uwagę. – mówi Mirosław Proppé, Prezes Zarządu Fundacji WWF Polska.
Jednak, branża ubezpieczeniowa, podobnie jak bankowa, napotyka dużo problemów na obecnym etapie wdrażania wymogów ESG. Do najpoważniejszych z nich należą: niejednoznaczność unijnych regulacji i problemy z ich interpretacją, dostosowanie strategii firm do zwiększonej kontroli i świadomego zarządzania portfelem ubezpieczeniowym, brak świadomości związanej z wymogami ESG wśród klientów, zwłaszcza mniejszych przedsiębiorców, a także konieczność wewnętrznej reorganizacji pracy.
Dla instytucji finansowych, w tym ubezpieczycieli i banków, zrównoważone finansowanie i taksonomia oraz konieczność ujawniania informacji o czynnikach niefinansowych w ramach ESG, stanowią wyzwanie. Trzeba bowiem uwzględnić, że pośrednicy finansowi są w nader złożonej relacji do innych podmiotów gospodarczych, a są to przykładowo dziesiątki tysięcy klientów korporacyjnych. W związku z tym wymaga to zbudowania całego systemu dodatkowych kompetencji merytorycznych, systemów analizy dostosowanych do wymagań czynników ESG, przeszkolenia pracowników i wyznaczenia osób odpowiedzialnych za raportowanie niefinansowe. Zakłady ubezpieczeń i banki będą zmuszone uwzględniać ryzyko zrównoważonego rozwoju, co się przełoży na strategie inwestycyjne ubezpieczycieli i banków, modele biznesowe, a nawet politykę zatrudnienia, szkolenia i płac. – podkreśla Dr hab. Ewa Wierzbicka Prof. SGH.
Wydarzenie 23. Banking Forum & 19.Insurance Forum
W sektorze finansowym wyraźny jest trend w stronę zielonych inwestycji. To wyzwanie, ale i duża szansa dla polskiego rynku kapitałowego. Polska ma mocne podstawy, aby stać się centrum zielonych usług i produktów finansowych w regionie. Konieczne jest jednak wypracowanie dobrych rozwiązań, które pozwolą na efektywne wdrażanie regulacji unijnych w zakresie ESG. W trakcie 23. Banking Forum & 19. Insurance Forum eksperci sektora finansowego i ubezpieczeniowego będą dyskutować o problemach, możliwych rozwiązaniach i przyszłości branży finansowej w kontekście polityki klimatycznej UE i zmieniających się oczekiwaniach klientów.
Wydarzenie odbędzie się w dniach 21-22 kwietnia 2022 r. w The Westin Warsaw Hotel oraz online. Szczegółowy program konferencji oraz bilety dostępne są na stronie wydarzenia https://bankowosciubezpieczenia.pl
