Polacy są na końcu światowej stawki jeśli chodzi o przygotowanie do emerytury. Tylko co czwarty deklaruje, że systematycznie oszczędza z myślą o emeryturze. Jednocześnie, zaledwie 9% ankietowanych myśli, że będzie w stanie zapewnić sobie godziwą emeryturę – wynika z badania Ankiety Przygotowania Emerytalnego Aegon. Wyniki te plasują Polskę dopiero na 12. miejscu wśród 15 krajów objętych badaniem. Czy wprowadzane właśnie Pracownicze Plany Kapitałowe mają szansę to zmienić?
Już po raz ósmy Aegon publikuje doroczny raport podsumowujący wyniki ankiety badającej przygotowanie do emerytury u osób z 15 krajów całego świata, w tym Polski, a także Australii, Brazylii, Kanady, Chin, Francji, Niemiec, Węgier, Indii, Japonii, Holandii, Hiszpanii, Turcji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Do tej pory zebrano odpowiedzi od niemal 120 000 osób, co czyni to badanie jednym z największych tego typu na świecie.
Polska uzyskała w tym roku niski wskaźnik przygotowania emerytalnego ARRI (Aegon Retirement Readiness Index) – 5,4, co plasuje ją na 12. miejscu spośród wszystkich 15 krajów ujętych w badaniu. Średnia globalna wartość wskaźnika wzrosła w tym roku, osiągając wynik 6,0. Jednak Polska spadła w ciągu ostatniego roku z 10. miejsca (wynik 5,5), na którym uplasowała się w 2018 roku.
Nie myślimy o swojej emeryturze
Polacy wykazują znacznie mniejszą pewność w kwestii zdolności samodzielnego zapewnienia sobie wygodnej emerytury niż mieszkańcy innych przebadanych krajów (9% w porównaniu z 29% globalnie), przy czym ten niski wynik obejmuje wszystkie grupy wiekowe. Tylko jedna czwarta Polaków (25%) deklaruje, że regularnie oszczędza z myślą o przyszłej emeryturze (w porównaniu z 39% globalnie).
Do finansowego przygotowania się do emerytury Polacy podchodzą dość swobodnie. Jedynie osiem procent pracujących Polaków to „stratedzy emerytalni”, czyli osoby mające przygotowany i spisany plan emerytalny. Kolejne 34% ma taki plan, ale niespisany. Niestety aż 54% Polaków w ogóle nie ma planu emerytalnego.
Jak pokazują wyniki badania, w przygotowaniach do emerytury nie uwzględniamy również nieprzewidzianych zdarzeń, które mogą nas spotkać w życiu. Prawie trzy piąte pracujących Polaków (58%) nie ma planu awaryjnego na wypadek, gdyby nie było w stanie dalej pracować przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Według ekspertów Aegon, pracownicy powinni zacząć oszczędzać jak najwcześniej i robić to regularnie. Wprowadzenie PPK w nadchodzących latach ma szanse zachęcać do takiego działania. Doświadczenia z innych rynków, np. z Holandii czy wielkiej Brytanii pokazują, że programy emerytalne w miejscu pracy, w których na oszczędności przeznaczana jest cześć wynagrodzenia, zwiększają odsetek osób regularnie oszczędzających. Tymczasem prawie jedna trzecia Polaków (30%) twierdzi, że ich pracodawca nie oferuje im jakichkolwiek rozwiązań przygotowujących ich do emerytury:
Wiedza kluczem do oszczędzania?
Jednym z powodów, dla których Polacy nie mają świadomości konieczności przygotowania się do emerytury, jest niski poziom wiedzy finansowej. W badaniu sprawdzono jej poziom zadając ankietowanym tzw. „wielką trójkę” pytań opracowanych przez dr Annęmarię Lusardi i dr Olivię S. Mitchell, sprawdzających podstawową wiedzę o finansach, np. działanie tzw. procenta składanego czy inflacji. Jedynie co czwarty z ankietowanych Polaków odpowiedział prawidłowo na wszystkie trzy pytania. Wiedza finansowa jest w Polsce najniższa wśród kobiet (21%), milenialsów (20%) i osób z wykształceniem średnim lub podstawowym (19%).
Wielka piątka emerytalna
Choć poszczególne kraje mają różne systemy emerytalne, istnieją pewne uniwersalne działania, które mogą podejmować pracownicy. Eksperci Aegon opracowali więc pięć zasad dobrego przygotowania się do emerytury:
- Zacznij oszczędzać wcześnie, oszczędzaj regularnie
Wyrobienie w sobie nawyku oszczędzania (nawet jeśli chodzi o odkładanie niewielkiej kwoty) to najlepszy sposób na zgromadzenie oszczędności. - Opracuj spisaną strategię emerytalną
Spisanie takiego planu prawdopodobnie pomoże go lepiej przemyśleć i pokaże pracownikom, ile pieniędzy będą potrzebować. Będzie też dokumentem, który pomoże utrzymać samokontrolę i dyscyplinę w oszczędzaniu. - Przygotuj plan awaryjny
Jest niezwykle ważne, by pracownicy mieli plan gwarantujący im odpowiednie fundusze emerytalne na wypadek nieprzewidzianych okoliczności zmuszających ich do przejścia na emeryturę przed planowanym terminem. - Prowadź zdrowy styl życia
Emerytura to nie tylko pieniądze. Zachowanie sprawności i dobrego stanu zdrowia może pomóc pracownikom dłużej utrzymać się na rynku pracy, co z kolei pozwoli im odłożyć więcej na emeryturę i później zacząć korzystać z oszczędności. Oznacza też, że w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego będą mogli cieszyć się aktywniejszą aktywną emeryturą i ponosić mniejsze koszty opieki zdrowotnej. - Nauka przez całe życie
Dobre przygotowanie do emerytury wymaga też adaptacji do warunków rynku pracy i zdobywania nowych umiejętności przez osoby w każdym wieku.
– Wyniki badania pokazują, że jeśli chodzi o obawy dotyczące życia na emeryturze, Polacy bardziej martwią się utratą zdrowia niż tym, że skończą im się pieniądze. Jednak odpowiedzialność za zabezpieczenie finansowe w coraz większym zakresie spoczywa na pracownikach. Istnieje wyraźna potrzeba edukacji finansowej i aktywnej promocji regularnego oszczędzania. W 2019 r. wprowadzono w Polsce nowe rozwiązanie finansowe dostępne dla pracowników – Pracownicze Plany Kapitałowe. To ważny mechanizm mający na celu skłonienie pracowników do odkładania na emeryturę poprzez automatyczne przekazywanie składek z pensji. Rola przedsiębiorstw jest tu niezwykle istotna: pomoc pracownikom w oszczędzaniu na emeryturę stanowi atrakcyjną propozycję, szczególnie na wymagającym rynku pracy – mówi Marc van der Ploeg, prezes Aegon Polska.
Pełny raport z badania emerytalnego Aegon dostępny jest na stronie: aegon.pl/raportemerytalny
