Przedsiębiorczość nie jest cechą zarezerwowaną tylko dla przedsiębiorców. Dwa ostatnie badania ING Banku Śląskiego rzucają nowe światło na przedsiębiorczość Polek i Polaków. Zła wiadomość: w polskiej popkulturze brakuje pozytywnych mitów przedsiębiorczości. Dobra wiadomość: mimo to dwie trzecie dorosłych Polek i Polaków uważa, że są przedsiębiorczy.
Badania zlecone przez ING analizują zagadnienie przedsiębiorczości. Pierwsze z nich to analiza popkultury, w ramach której zespół medioznawcy dr hab. Jacka Wasilewskiego, profesora UW przyjrzał się temu, jak przedsiębiorcy i przedsiębiorczość przedstawiani są w filmach, serialach, muzyce czy memach. Na tej podstawie zespół wyróżnił także siedem typów przedsiębiorczości. Drugie badanie zostało przeprowadzone na reprezentatywnej grupie dorosłych Polek i Polaków i skupia się na tym, jak postrzegamy przedsiębiorczość oraz z jakimi cechami ją kojarzymy.
Przedsiębiorczość w popkulturze
Przedsiębiorczość może być rozumiana z jednej strony jako chęć do podejmowania nowatorskich działań, a z drugiej jako poszukiwanie i wykorzystywanie okazji, których nie potrafią dostrzec inni. Podobnym terminem jest zaradność, ale oznacza ona bardziej umiejętność radzenia sobie w trudnych warunkach, podczas gdy przedsiębiorczość jest działaniem nastawionym bardziej na zmianę rzeczywistości niż dostosowanie się do niej – wyjaśnia prof. Jacek Wasilewski.
Z analizy jego zespołu wynika, że w polskiej współczesnej popkulturze brakuje pozytywnych mitów przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość często ukazywana jest w filmie amerykańskim, gdzie utalentowana osoba dąży do celu i zdobywa finansową nagrodę. W Polsce taki scenariusz pojawia się właściwie tylko w rapie.
W polskim kinie brak docenienia postawy przedsiębiorczej, mówi ono właściwie albo o cwaniakach, albo instytucjach państwa krzywdzących przedsiębiorców. Patrząc szerzej na polską popkulturę, przedsiębiorczość ma tylko dwa wymiary: kombinatorstwo i pracowitość. Nie ma w niej motywów wspólnego dobra, które wynikałoby z działalności przedsiębiorców. To dlatego, że nasza historia jest opowieścią inteligencką – podsumowuje wyniki analizy prof. Jacek Wasilewski.
Badacze zdefiniowali również siedem typów przedsiębiorczości, powtarzających się w popkulturze. Są to np. Gracz czy Rzeczniczka Lepszego Świata. To, jakie typy reprezentują Polacy, sprawdzono następnie w ankiecie skierowanej do reprezentatywnej grupy dorosłych osób.
Przedsiębiorcy wśród nas
Mimo braku wzorów w popkulturze Polki i Polacy myślą o sobie, jako osobach przedsiębiorczych. Trzy czwarte badanych na pytanie czy Polacy są przedsiębiorczy odpowiedziało „raczej tak” lub „zdecydowanie tak”. Nieco mniej, bo dwie trzecie badanych, uważa się za osobę przedsiębiorczą. Warto dodać, że tylko 20 proc. uczestników badania zadeklarowało, że obecnie prowadzi własną firmę a kolejne 25 proc. odpowiedziało, że zamierza taką założyć
Badanie pokazuje również, jakie cechy polskie społeczeństwo łączy z przedsiębiorczością. Na pytanie, co charakteryzuje osoby przedsiębiorcze, badani najczęściej wskazywali pracowitość (33 proc.), zaradność (32 proc.), umiejętność podejmowania ryzyka (25 proc.), pomysłowość (25 proc.), strategiczne myślenie (21 proc.) oraz ambicję (20 proc.).
Co ciekawe, na pytanie o to, w jakich sytuacjach w codziennym życiu kluczowe jest bycie przedsiębiorczym, najwięcej osób (42 proc.) wskazało na planowanie budżetu domowego. Ujawniła się tutaj duża różnica między kobietami i mężczyznami – odpowiedź tę wskazało 47 proc. kobiet oraz 37 proc. mężczyzn. W sumie jednak częściej badani wskazywali zadania związane z pracą niż życiem prywatnym, takie jak planowanie działań w pracy (41 proc.), ustalanie obowiązków w pracy (33 proc.) czy planowanie wydatków służbowych (24 proc.).
Znajomi przedsiębiorcy motywują do „pójścia na swoje”
Jeśli chodzi o opis najlepiej oddający osobę przedsiębiorczą, to pięć najpopularniejszych odpowiedzi brzmiało: umie tak działać, żeby przyniosło mu to zysk finansowy (31 proc.), twórczy człowiek, który ma inicjatywę i realizuje własne pomysły (28 proc.), potrafi zadbać o swoje interesy i cele (27 proc.), charakteryzuje ją ciężka praca, wytrwałość (22 proc.), pracuje na własnych warunkach (21 proc.). Najmniej osób (9 proc.) wskazało odpowiedź: jest cwaniakiem, umie kombinować.
Z badania wynika, że osoby zakładające własne firmy kierują się w życiu podobnymi wartościami co reszta badanych. To, co jednak je wyróżnia, to częstsza obecność wśród ich bliskich takich osób, które już są przedsiębiorcami. Może właśnie ten czynnik sprawia, że zbierają się na odwagę i zakładają własne firmy. Naszą rolą jest wspierać tego ducha przedsiębiorczości i być dla nich zaufanym partnerem – mówi Marcin Kościński, wiceprezes ING Banku Śląskiego odpowiedzialny za Pion Klientów Biznesowych.
Sami przedsiębiorcy nie są chyba do końca świadomi, jaki wpływ na ich decyzję miało ich otoczenie. Połowa osób prowadzących obecnie firmę lub zamierzająca ją założyć zadeklarowało bowiem, że nikt nie miał wpływu na ich decyzję. Równocześnie jednak wśród nich jest najmniej osób deklarujących, że nikt z ich bliskich nie prowadzi lub nie prowadził firmy – odpowiedziało tak 29 proc. osób prowadzących firmę oraz tylko 18 proc. osób planujących założenie firmy. Dla porównania, aż 57 proc. osób, które nie zamierzają założyć firmy nie ma wśród swoich bliskich przedsiębiorców.
Siedem typów przedsiębiorczości
Badanie miało również określić popularność poszczególnych typów przedsiębiorczości, które wyróżnił zespół prof. Jacka Wasilewskiego. Dwoma najpopularniejszymi okazały się Rodzinny lider_ka oraz Niezależny_a – każde reprezentowane przez ponad 23 proc. badanych. Wizjonerów_ek oraz Innowatorów_ek jest po nieco ponad 10 proc. Rzeczników_czek Lepszego Świata i Graczy jest po ponad 5 proc. Zaskakujące może być, że najmniejszą grupą okazali się Managerowie_ki Wzrostu – to te osoby, które mają powiększać biznesy i je skalować. Należy do nich niecałe 4 proc. respondentów.
Osoby zainteresowane tym, do którego typu przedsiębiorczości jest im najbliżej, mogą to teraz same sprawdzić. Umożliwia to quiz dostępny na stronie: quiz-ing.webankieta.pl.
O badaniu
Badanie na zlecenie ING, przeprowadzone na panelu Ariadna na ogólnopolskiej próbie liczącej N=1118. Termin realizacji: 18–27 kwietnia 2025. Metoda: CAWI.
