W marcu 2023 r., w porównaniu do marca 2022 r., w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej kredytów ratalnych o (+55,8%), kart kredytowych (+53,4%) oraz kredytów gotówkowych (+8,0%). Spadek o (-42,7%) odnotowały kredyty mieszkaniowe. W ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały wyższą wartość limitów na kartach kredytowych (+44,2%), kredytów ratalnych (+17,5%) i kredytów gotówkowych (+9,5%), a o (-43,1%) spadła wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych.
W pierwszym kwartale br. w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej kredytów ratalnych o (+60,7%), wydały więcej kart kredytowych o (+41,6%) oraz udzieliły więcej o (+8,6%) kredytów gotówkowych. O (-53,3%) spadła liczba udzielonych kredytów mieszkaniowych. W ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały o (+42,0%) wyższą wartość limitów na karcie kredytowej, o (10,6%) udzieliły wyższą wartość kredytów ratalnych oraz o (+10,1%) wyższą wartość kredytów gotówkowych. O (-54,8%) spadła wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych.
Analizując dane zawarte w Newsletterze i wyciągając na ich podstawie stosowne wnioski oraz formułując opinie i komentarze, BIK zawsze bierze pod uwagę dwa ważne aspekty metodyczne.
Po pierwsze, uwzględnia specyfikę udzielania poszczególnych produktów kredytowych: kredyty konsumpcyjne (ratalne i gotówkowe) oraz karty kredytowe są procesowane bardzo szybko od złożenia wniosku przez klienta lub oferty przez bank. Zazwyczaj złożenie wniosku i udzielenie kredytu czy przyznanie limitu zamykają się w jednym miesiącu. Zatem w przypadku tych produktów, marcowa akcja kredytowa jest związana z wnioskami składanymi w większości przypadków w samym marcu 2023 r. Natomiast kredyty mieszkaniowe są procesowane dłużej, nawet powyżej miesiąca od złożenia wniosku, w związku z tym, sprzedaż kredytów mieszkaniowych w marcu 2023 r. jest efektem wniosków składanych głównie w lutym 2023 r., a nawet w styczniu 2023 r.
Po drugie, z uwagi na konstrukcję Indeksów Jakości, duże problemy ze spłatą kredytów mogą w pełni zmaterializować się w ich odczytach dopiero po trzech miesiącach od zaprzestania spłaty (czyli trzech niezapłaconych miesięcznych ratach), ponieważ Indeksy obejmują jedynie opóźnienia powyżej 90 dni, nie pokazują więc wczesnych, 30-dniowych opóźnień.
W marcu 2023 r. kontynuacja wzrostów w kredytach gotówkowych
– Marcowe dodatnie dynamiki w ujęciu liczbowym (+8,0%) oraz w wartościowym (+9,5%) potwierdzają wzrosty na rynku kredytów gotówkowych. Jednak dla pełnej oceny sytuacji należy wziąć pod uwagę, że dynamiki w ujęciu wartościowym pokazujemy w ujęciu nominalnym. Gdy jednak posłużymy się ujęciem realnym, oczyszczonym z inflacji, to roczna dynamika wzrostu wartości kredytów gotówkowych wypada już gorzej, a wręcz jest ujemna na poziomie ok. -6%. Inaczej wygląda sytuacja w ujęciu liczbowym, tu kredyty gotówkowe w całym pierwszym kwartale odnotowały wzrost 8,6%. W ujęciu wartościowym wynosi on 10,1%.
Analizując rynek kredytów gotówkowych z uwzględnieniem przedziałów kwotowych udzielanego finansowania, zwracają uwagę kredyty zaciągane na kwotę powyżej 50 tys. zł, w których w okresie pierwszych trzech miesięcy 2023 r. wystąpiły najwyższe dodatnie dynamiki wzrostu zarówno w ujęciu liczbowym (+13,2%), jak i wartościowym (+15,5%). To samo zjawisko występowało również w 2021 r. Z odmienną sytuacją mieliśmy natomiast do czynienia w roku 2022, gdy najwyższa dodatnia dynamika dotyczyła kredytów niskokwotowych do 5 tys. zł. Obecnie kredyty pow. 50 tys. zł odpowiadają za 12% liczby udzielonych w okresie styczeń – marzec br. kredytów gotówkowych i za prawie połowę (49,1%) łącznej wartości sprzedaży. Wiąże się to w dużej części z konsolidacją kredytów, która odpowiada za 51% akcji kredytowej. 23% wartości udzielonych kredytów gotówkowych to drugi i kolejny kredyt, co pokazuje konieczność korzystania z kolejnych kredytów w przypadku części gospodarstw domowych – wyjaśnia prof. Waldemar Rogowski, główny analityk Grupy BIK.
Kredyty ratalne nadal w „wysokiej formie”, głównie w ujęciu liczbowym
Marcowe dodatnie dynamiki w przypadku kredytów ratalnych wystąpiły w ujęciu liczbowym (+55,8%), natomiast w ujęciu wartościowym były to wzrosty nominalne na poziomie (+17,5%).
– W okresie styczeń – marzec br. najwyższe dynamiki w ujęciu wartościowym, podobnie jak w roku ubiegłym, odnotowały kredyty ratalne do 1 tys. zł (+89,3%). Jeszcze bardziej spektakularne wzrosty w tym samym przedziale wystąpiły w ujęciu liczbowym, gdzie wzrost wyniósł (+151,2%). Tak wysoka dynamika niskokwotowych kredytów ratalnych to efekt transformacji zobowiązań z odroczonym terminem płatności w kredyt ratalny. Natomiast nadal, podobnie jak w całym 2022 r., ujemną dynamiką sprzedaży charakteryzują się kredyty ratalne na wysokie kwoty, tj. z przedziału powyżej 10 tys. zł (-11,4% L oraz -13,1% W). Są to w większości kredyty samochodowe. Trend z zeszłego roku jest więc kontynuowany – stwierdza główny analityk Grupy BIK.
Średnia wartość kredytu gotówkowego zaciągniętego w marcu 2023 r. to 22 935 zł – to wzrost o 1,5% w stosunku do marca 2022 r.
Średnia wartość kredytu ratalnego udzielonego w marcu 2023 r. to 2 782 zł i jest ona niższa niż w marcu rok temu o 24,6%.
Mierzony i analizowany przez BIK w miesięcznym cyklu poziom ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych) w oparciu o odpowiednie Indeksy Jakości, pełni funkcję systemu wczesnego ostrzegania. Jakość portfela kredytów ratalnych już od kilku lat utrzymuje się na niskim, bezpiecznym poziomie szkodowości, co każdorazowo potwierdzają właśnie miesięczne odczyty Indeksu. Bieżący – marcowy odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów ratalnych był na poziomie 1,99%. Tylko o 0,2 pkt proc wyższym niż Indeks Jakości kredytów mieszkaniowych.
Kilkukrotnie wyższą szkodowością (najwyższą wśród wszystkich grup produktowych) charakteryzują się natomiast kredyty gotówkowe. Marcowy odczyt Indeksu Jakości dla kredytów gotówkowych wyniósł 5,13%.
– W porównaniu do marca 2022 r. wartość Indeksu Jakości kredytów gotówkowych pogorszyła się (wzrosła) o 1,47 pkt proc. To negatywne zjawisko niepokoi również w ujęciu kwartału, pół roku czy dziewięciu miesięcy. Jednak już w ujęciu miesięcznym wystąpiło niewielkie tylko pogorszenie wartości Indeksu (wzrost o 0,1 p.p.). Pomimo, że BIK Indeks Jakości kredytów gotówkowych jest na bezpiecznym poziomie, to jednak z uwagi na systematyczne jego pogarszanie się, należy uważnie monitorować sytuację w kolejnych miesiącach.
Z uwagi na wzrost ryzyka wynikającego z uwarunkowań globalnych czy sytuacji makroekonomicznej w Polsce, w kolejnych kwartałach należy liczyć się z pogorszeniem jakości, a to wymaga jeszcze baczniejszej i dokładniejszej obserwacji tego zjawiska. Szczególnie Indeksu kredytów gotówkowych, z uwagi na ich udział w portfelu kredytowym i najwyższą szkodowość – wyjaśnia główny analityk Grupy BIK.
Kredyty mieszkaniowe – czyżby pierwsze oznaki ożywienia?
W marcu br. w porównaniu z marcem 2022 r., na rynku kredytów mieszkaniowych odnotowaliśmy wysokie spadki zarówno liczby (-42,7%) jak i wartości (-43,1%) udzielonych kredytów mieszkaniowych. W marcu 2023 r. średnia wartość udzielonego kredytu mieszkaniowego wyniosła 341,3 tys. zł i była niższa w ujęciu rocznym o -0,7%.
– Dla kredytów mieszkaniowych marzec na tle ostatnich miesięcy wypadł korzystnie. W ujęciu liczbowym wynik był bardzo dobry, bowiem banki udzieliły 10,4 tys. kredytów, podczas gdy w lutym – tylko 6,7 tys. W ujęciu wartościowym banki udzieliły kredytów mieszkaniowych na kwotę 3,545 mld zł (w lutym 2,248 mld zł). Co prawda, w porównaniu do marca 2022 r., jest to o 43% niższa wartość, ale takiej miesięcznej sprzedaży kredytów mieszkaniowych nie widzieliśmy od 9 miesięcy (od czerwca 2022 r.). Skąd ten wzrost akcji kredytowej? Jest on wynikiem wzrostu popytu na kredyty mieszkaniowe w następstwie liberalizacji wymagań nadzorczych w zakresie liczenia zdolności kredytowej – zmniejszenie wymaganego poziomu bufora na stopę procentową. Czy ożywienie będzie trwalsze i dłuższe czy to tylko jednorazowy efekt. W kolejnych miesiącach przekonamy się, który scenariusz będzie „w grze”. Potwierdza się moja opinia, że 2023 r. z uwagi na dużą zmienność będzie bardzo ciekawy na rynku kredytów mieszkaniowych – stwierdza prof. Rogowski.
Do 2 kwietnia 2023 r. banki zaraportowały 1,126 mln rachunków objętych wakacjami kredytowymi na wartość 280 mld zł.
Miesięczny odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych w marcu 2023 r. wyniósł 1,79%. W ostatnich 12 miesiącach (od marca 2022 r. do marca 2023 r.) jakość portfela pogorszyła się, o czym świadczy wzrost Indeksu o (+1,19 p.p.).
– Obecny odczyt Indeksu jest gorszy od tego sprzed miesiąca (pogorszenie o +0,18 p.p.). Wartość Indeksu kredytów mieszkaniowych sukcesywnie pogarsza się (wzrost wartości Indeksu) również w ujęciu 3, 6 oraz 12 miesięcznym. W momencie wprowadzenia moratoriów kredytowych zakładałem, że negatywny efekt pogarszania jakości kredytów złotówkowych zostanie ograniczony. Jednak partycypacja w moratoriach kredytowych nie wystarczyła, by w pełni wyhamować wzrost szkodowości złotówkowych kredytów mieszkaniowych. To co jednak zaczyna budzić mój niepokój, to pogarszanie się jakości kredytów walutowych, w większości udzielonych we franku szwajcarskim. Przyczyną tego zjawiska jest coraz częstsze zaprzestawanie spłaty rat kredytu do czasu rozstrzygnięć prawnych – podkreśla główny analityk Grupy BIK.
Karty kredytowe – wzrosty wynikające mające swoje źródło zarówno w efekcie niskiej bazy z 2022 r. jak i ożywienia na rynku.
W marcu 2023 r. banki wydały 60,2 tys. kart kredytowych na łączną kwotę przyznanych limitów 498 mln zł.
– W marcu 2023 r. odnotowaliśmy wzrost dynamiki liczby (+53,4%)i wartości (+44,2%) kart kredytowych w porównaniu do marca 2022 r. Jest to częściowo efekt niskiej bazy z marca zeszłego roku. Jednak należy również zauważyć, że takiej liczby kart kredytowych banki nie wydały od lipca 2021 r. czyli od 20 miesięcy. Jeszcze ciekawiej wygląda sytuacja, jeżeli chodzi o wartość przyznanych limitów: tak wysokiej wartości nie widzieliśmy od początku pandemii. Wyższą wartość limitów banki przyznały ostatnio w lutym 2020 r. czyli ponad 3 lata temu, jeszcze przed pandemią. Może być to efektem szukania przez gospodarstwa domowe dodatkowego źródła finansowania. Należy pamiętać, że limity kartowe są po kredytach gotówkowych drugim najbardziej ryzykownym produktem kredytowym. Wartość Indeksu Jakości w marcu wyniosła 4,13%. W ujęciu rocznym wartość Indeksu pogorszyła się – wzrosła o (+0,87 p.p.) i jest to oprócz kredytów gotówkowych najwyższy wskaźnik ze wszystkich Indeksów produktowych – mówi prof. Rogowski.
