Większość z nas nie wie co robić, gdy portfel z dowodem osobistym zostanie przypadkiem zostawiony w restauracji, albo w autobusie wyciągnie go z plecaka złodziej. Konsekwencje takiego zdarzenia mogą być bardzo przykre i dotkliwe. Aby im przeciwdziałać warto zapamiętać, aby każdy utracony dokument zgłosić w banku, który natychmiast zastrzeże jego dane i nikt nie będzie mógł ich wykorzystać.
Wakacje – szczyt sezonu urlopowego i wypoczynkowych wyjazdów, a także okres w którym najczęściej gubimy lub tracimy dokumenty. Większość z nas zwykle nie wie co robić, gdy portfel z dowodem osobistym zostanie przypadkiem zostawiony w restauracji, albo w autobusie wyciągnie go z plecaka złodziej. Konsekwencje takiego zdarzenia mogą być bardzo przykre i bolesne.
Przykre konsekwencje
Posługując się cudzym dowodem tożsamości oszuści i złodzieje mogą próbować np. wyłudzać kredyty i pożyczki z banku. Według raportu Związku Banków Polskich, w drugim kwartale 2025 roku odnotowano aż 3 787 prób wyłudzeń kredytów na łączną kwotę 93,4 mln zł. Dokumenty wykorzystywane są również do zakładania fikcyjnych firm lub oszustwa polegającego na unikaniu opłat za hotel czy wynajem samochodu.
Dlatego po utracie dokumentów powinno się je jak najszybciej zastrzec, aby nikt nie mógł ich wykorzystać. – Trzeba to zrobić zarówno w przypadku zgubienia, jak i utraty dokumentu w wyniku kradzieży. Najważniejsze dokumenty, które powinniśmy zastrzegać to: dowód osobisty, paszport oraz prawo jazdy. Zastrzegać należy także karty płatnicze i dowody rejestracyjne samochodów – przypomina Przemysław Przybylski, rzecznik banku Credit Agricole.
Cały proces zastrzegania dokumentów obsługują banki. Można to zgłosić osobiście w dowolnej placówce, dowolnego banku – większość przyjmuje takie zgłoszenia od wszystkich osób, nawet tych, które nie są ich klientami.
– Po zgłoszeniu zastrzeżenia dane zgłaszającego są automatycznie przekazywane do centralnej bazy danych systemu dokumentów zastrzeżonych, a stamtąd trafiają natychmiast do wszystkich innych banków, a także operatorów telefonii komórkowych oraz tysięcy innych firm i instytucji – wyjaśnia Przemysław Przybylski.
Kradzież zgłoś na policji i w urzędzie
Przypadki kradzieży dokumentów – oprócz zastrzeżenia w banku – należy zgłaszać również na policji, która ma obowiązek wystawienia odpowiedniego zaświadczenia o przyjęciu takiego zgłoszenia, a także powinna podjąć działania w celu ustalenia sprawcy kradzieży. O utracie dokumentu osobno trzeba także zawiadomić urząd, który go wydał (w przypadku dowodu osobistego – jest to urząd gminy, w przypadku prawa jazdy i dowodu rejestracyjnego auta – urząd powiatowy, a w przypadku paszportu – urząd wojewódzki). Tam składa się również wniosek o wydanie nowego dokumentu. Jeśli zdarzenie miało miejsce za granicą, należy zgłosić się do najbliższej polskiej placówki konsularnej, która wystawi dokument tymczasowy.
Nigdy nie zostawiaj dowodu w zastawie
Warto wiedzieć, że zgodnie z ustawą z 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych, nikt nie ma prawa żądać od nas pozostawienia dowodu osobistego w zastaw. Takie żądania są naruszeniem obowiązującego prawa i przewidziana jest za nie kara pozbawienia wolności do jednego miesiąca lub kara grzywny.
Dowód osobisty trzeba okazywać na prośbę funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Straży Leśnej i Służby Więziennej, a także pracowników inspekcji handlowej, kontroli skarbowej, ZUS, pracowników ochrony osób i mienia, sprzedawców alkoholu, pracowników hotelu oraz osób działających w imieniu zarządcy drogi.
O przekazanie dowodu osobistego do wglądu może prosić nas tylko Policja i Straż Graniczna. Przedstawiciel żadnej innej instytucji nie może odebrać nam dokumentu tożsamości, ani w celu spisania danych, wykonania kserokopii, ani tym bardziej jako „zastaw” w zamian za np.: wypożyczenie sprzętu sportowo-turystycznego.
